Doğum Kontrol Hapları (Oral Kontraseptifler)
Tanım ve Etki Mekanizması
İçerdiği yüksek doz östrojen ve progesteron hormonunun etkisiyle ovulasyon (yumurtlama) sürecinin geçici olarak durdurulması için kullanılan haplardır.
Koruyuculuk Oranı ve Koruma Süresi
Düzenli olarak kullanıldıklarında doğum kontrol haplarının koruyuculuk oranları çok yüksektir ve gebelik çok nadiren oluşur. Koruyuculuk, bir kutu tam olarak kullanılacağı varsayılırsa ilaç alındığı günden itibaren başlar ve kutunun bitiminde yeni kutuya başlanmazsa biter.
Uygulanması
Jinekolojik muayene sonrasında doğum kontrol hapı kullanılmasında sakınca görülmeyenler uygulamaya başlayabilir.
İlk kez başlayacak olanların ilk hapı adet başlangıcının tercihen birinci günü, en geç beşinci günü almaları gerekir. Hergün belli bir saatte bir tablet tok karnına alınır. İçinde bulunan 21 tabletin bitiminden sonra bir hafta ilaç alınmaz. Bu bir haftalık dönemde adet görülür.
Bazı doğum kontrol hapları günlük tablet alma alışkanlığını bozmamak için 28 tablet içerirler. Bu tabletlerin 21 tanesi diğerleri gibi olup 7 tanesinin içinde genellikle demir vardır. Bu tip haplarda 21 gün sonra 1 hafta farklı renkli bu demir hapları yutulur ve bu bir hafta içerisinde adet görülür. Daha sonra diğer bir kutuya başlanır ve uygulama bu şekilde korunma istendiği sürece devam ettirilir.
Doğum kontrol hapları düşük ve kürtajdan hemen sonra başlanabilir.
Anne sütünü bozabileceklerinden emzirme döneminde uygulanmaları uygun değildir. Emzirmeyi düşünmeyenlerde ise doğumdan 6 hafta sonra başlanabilir. Daha önce başlandığında damarsal problemler oluşabileceğinden lohusalık döneminde kullanılmamalıdır.
Kimlerde Uygulanması Sakıncalıdır
Gebelik şüphesi bulunanlarda, nedeni henüz belirlenmemiş adet dışı kanaması olanlarda, tromboflebit (damar iltihabı) geçiren ya da tromboflebit öyküsü olanlarda, beyin damarlarında tıkanıklık olan ya da öyküsü olanlarda, vücudun diğer organlarında damar tıkanıklığına yol açan bir durumun varlığında ya da önceden böyle bir rahatsızlık geçirmiş olanlarda, 35 yaş ve üzeri olan ve sigara içen kadınlarda, yetmezlikle seyreden kronik karaciğer hastalığı olanlarda, ilaç içindeki etken maddelere karşı allerjisi olanlarda kesinlikle kullanılmaz.
Migren öyküsü, çeşitli kalp hastalıkları, nedeni bilinmeyen başağrıları, hipertansiyon, diabet gibi hastalığı olanlarda ise ileri incelemeler yapıldıktan sonra doktor kontrolü altında kullanılabilir.
Avantajları ve gebelikten koruma dışındaki yararları:
İlaçların düzenli alınması koşuluyla çok güvenli bir korunma yöntemidir.
Daha önce doğum yapmamış, yeni evli olan ve korunma isteyen, belli bir süre çocuk istemeyen kadın için en uygun seçenektir.
Gebelikten koruma dışında çok sayıda yararları vardır: Adet kanamasının miktarını azaltarak gereksiz kan kaybını önlerler.
Adet sancısı, doğum kontrol hapı kullananlarda daha az sıklıkla görülür. Adetin düzenli olmasını sağlarlar.
Uzun süreli kullanan kadınlarda endometrium (rahim iç tabakası) kanseri ve over (yumurtalık) kanseri çok daha az sıklıkla görülür. Over kistleri ve memenin selim tabiyatlı hastalıkları daha az görülür.
Dezavantajları
Her gün bir tablet alınmak zorunda kalınması bazı kadınlar için sıkıcı olabilir. Meme kanserini artırıp artırmadıkları konusunda halen çelişkili sonuçlar mevcuttur. Ancak uzun süreli kullanan kadınlarda muhtemelen meme kanserini artırmamaktadırlar.
Riskleri
Doğum kontrol hapları damar sistemi üzerinde çok önemli etkiler yaptıklarından bu sistemin herhangi bir bölümünde tıkanıklığa yol açabilirler. Bu durum teorik olarak her zaman olabilir, ancak günümüzde kullanılan düşük doz ilaçlar sayesinde ender görülür hale gelmiştir.
Yan etkiler
En sık görülen yan etkisi hafif bulantıdır. Bu durumda bulantı giderici ilaç kullanılabilir. İlk üç ayda siklusun başlangıcında ara kanama yapabilir. Bu geçici bir durumdur ve ilacın koruyuculuğunu azaltmaz. Üçüncü aydan sonra da bu durum devam ederse ilacı değiştirmek gerekebilir. Başağrısı yapabilir ve bu ağrı genellikle ağrı kesicilere cevap verir.
Uyarılar
Jinekolojik muayene olmadan kullanılmamalıdır.
İlaç alma unutulursa ertesi günü iki adet birden alınmalıdır. İlaç üç günden daha fazla unutulursa kalan tabletler yine düzenli olarak alınmaya devam edilir ancak o siklusta prezervatif gibi ek bir korunma yöntemi uygulanır.
Ağrı kesicilere cevap vermeyen başağrısı, görme bozukluğu, göğüs ağrısı, bacaklarda şişme ve ağrı, karın ağrısı gibi durumlarda ilaç alımı kesilip doktora müracat edilmelidir.
Doğum Kontrol Hapı Kullanımında Oluşan Özel Durumlar
Gebelik oluşması:
Düzenli olarak doğum kontrol hapı kullanılması durumunda pratik olarak gebelik imkansızdır. Ancak ilaç alımının unutulması, ilacın son kullanma tarihinin geçmiş olması ya da bilinmeyen bazı nedenlerle gebelik oluşabilir.
Gebelik oluştuktan sonra anne adayı doğum yapmaya karar verirse bebeğin gelişimi dikkatlice izlenmelidir. Doğum kontrol hapı kullanılması esnasında oluşan gebeliklerden doğan bebeklerde ciddi anomalilerin ortaya çıkma olasılığı ilacı kullanmamış olanlara göre çok yüksek değildir. Ancak bu tür olguların bildirildiği bilimsel yayınların sayısı bı konuda bir sonuca varmak için yeterli değildir.
Arakanamaların uzun süre devam etmesi:
Hapların kullanılması esnasında siklusun ilk haftasında lekelenme tarzında ara kanamaları sık görülür. Bu durum kadının bünyesi ilaca uyum sağladıktan sonra genellikle en fazla üç ay içinde kaybolur. Üç aydan daha uzun süren kanamalarda kadının yaşı 35 yaşın altındaysa ilaç değiştirilerek yöntem uygulanmasına devam edilebilir. Ancak 35 yaş ve üstü olan kadınlarda ilaç kullanımına son verilmesi ve buna rağmen kanamaların devam etmesi durumunda endometrial biopsi yapılması gerekir.
İlaç kullanımına son verilmesine rağmen adet görülememesi:
Bazı durumlarda ilaç kullanımının kesilmesine rağmen düzenli adetler geri dönmeyebilir. Bu durum ilk üç ayda sıklıkla ortadan kalkar. Ancak bir yıla kadar adet görülmeyen durumlar olabilir. Doğum kontrol haplarının kadın üreme sisteminde kalıcı bir hasar bırakmaları söz konusu olmadığından adet görememe durumunda uygun tedaviyle ya da kendiliğinden düzenli adetler tekrar oluşur.
Tanım ve Etki Mekanizması
İçerdiği yüksek doz östrojen ve progesteron hormonunun etkisiyle ovulasyon (yumurtlama) sürecinin geçici olarak durdurulması için kullanılan haplardır.
Koruyuculuk Oranı ve Koruma Süresi
Düzenli olarak kullanıldıklarında doğum kontrol haplarının koruyuculuk oranları çok yüksektir ve gebelik çok nadiren oluşur. Koruyuculuk, bir kutu tam olarak kullanılacağı varsayılırsa ilaç alındığı günden itibaren başlar ve kutunun bitiminde yeni kutuya başlanmazsa biter.
Uygulanması
Jinekolojik muayene sonrasında doğum kontrol hapı kullanılmasında sakınca görülmeyenler uygulamaya başlayabilir.
İlk kez başlayacak olanların ilk hapı adet başlangıcının tercihen birinci günü, en geç beşinci günü almaları gerekir. Hergün belli bir saatte bir tablet tok karnına alınır. İçinde bulunan 21 tabletin bitiminden sonra bir hafta ilaç alınmaz. Bu bir haftalık dönemde adet görülür.
Bazı doğum kontrol hapları günlük tablet alma alışkanlığını bozmamak için 28 tablet içerirler. Bu tabletlerin 21 tanesi diğerleri gibi olup 7 tanesinin içinde genellikle demir vardır. Bu tip haplarda 21 gün sonra 1 hafta farklı renkli bu demir hapları yutulur ve bu bir hafta içerisinde adet görülür. Daha sonra diğer bir kutuya başlanır ve uygulama bu şekilde korunma istendiği sürece devam ettirilir.
Doğum kontrol hapları düşük ve kürtajdan hemen sonra başlanabilir.
Anne sütünü bozabileceklerinden emzirme döneminde uygulanmaları uygun değildir. Emzirmeyi düşünmeyenlerde ise doğumdan 6 hafta sonra başlanabilir. Daha önce başlandığında damarsal problemler oluşabileceğinden lohusalık döneminde kullanılmamalıdır.
Kimlerde Uygulanması Sakıncalıdır
Gebelik şüphesi bulunanlarda, nedeni henüz belirlenmemiş adet dışı kanaması olanlarda, tromboflebit (damar iltihabı) geçiren ya da tromboflebit öyküsü olanlarda, beyin damarlarında tıkanıklık olan ya da öyküsü olanlarda, vücudun diğer organlarında damar tıkanıklığına yol açan bir durumun varlığında ya da önceden böyle bir rahatsızlık geçirmiş olanlarda, 35 yaş ve üzeri olan ve sigara içen kadınlarda, yetmezlikle seyreden kronik karaciğer hastalığı olanlarda, ilaç içindeki etken maddelere karşı allerjisi olanlarda kesinlikle kullanılmaz.
Migren öyküsü, çeşitli kalp hastalıkları, nedeni bilinmeyen başağrıları, hipertansiyon, diabet gibi hastalığı olanlarda ise ileri incelemeler yapıldıktan sonra doktor kontrolü altında kullanılabilir.
Avantajları ve gebelikten koruma dışındaki yararları:
İlaçların düzenli alınması koşuluyla çok güvenli bir korunma yöntemidir.
Daha önce doğum yapmamış, yeni evli olan ve korunma isteyen, belli bir süre çocuk istemeyen kadın için en uygun seçenektir.
Gebelikten koruma dışında çok sayıda yararları vardır: Adet kanamasının miktarını azaltarak gereksiz kan kaybını önlerler.
Adet sancısı, doğum kontrol hapı kullananlarda daha az sıklıkla görülür. Adetin düzenli olmasını sağlarlar.
Uzun süreli kullanan kadınlarda endometrium (rahim iç tabakası) kanseri ve over (yumurtalık) kanseri çok daha az sıklıkla görülür. Over kistleri ve memenin selim tabiyatlı hastalıkları daha az görülür.
Dezavantajları
Her gün bir tablet alınmak zorunda kalınması bazı kadınlar için sıkıcı olabilir. Meme kanserini artırıp artırmadıkları konusunda halen çelişkili sonuçlar mevcuttur. Ancak uzun süreli kullanan kadınlarda muhtemelen meme kanserini artırmamaktadırlar.
Riskleri
Doğum kontrol hapları damar sistemi üzerinde çok önemli etkiler yaptıklarından bu sistemin herhangi bir bölümünde tıkanıklığa yol açabilirler. Bu durum teorik olarak her zaman olabilir, ancak günümüzde kullanılan düşük doz ilaçlar sayesinde ender görülür hale gelmiştir.
Yan etkiler
En sık görülen yan etkisi hafif bulantıdır. Bu durumda bulantı giderici ilaç kullanılabilir. İlk üç ayda siklusun başlangıcında ara kanama yapabilir. Bu geçici bir durumdur ve ilacın koruyuculuğunu azaltmaz. Üçüncü aydan sonra da bu durum devam ederse ilacı değiştirmek gerekebilir. Başağrısı yapabilir ve bu ağrı genellikle ağrı kesicilere cevap verir.
Uyarılar
Jinekolojik muayene olmadan kullanılmamalıdır.
İlaç alma unutulursa ertesi günü iki adet birden alınmalıdır. İlaç üç günden daha fazla unutulursa kalan tabletler yine düzenli olarak alınmaya devam edilir ancak o siklusta prezervatif gibi ek bir korunma yöntemi uygulanır.
Ağrı kesicilere cevap vermeyen başağrısı, görme bozukluğu, göğüs ağrısı, bacaklarda şişme ve ağrı, karın ağrısı gibi durumlarda ilaç alımı kesilip doktora müracat edilmelidir.
Doğum Kontrol Hapı Kullanımında Oluşan Özel Durumlar
Gebelik oluşması:
Düzenli olarak doğum kontrol hapı kullanılması durumunda pratik olarak gebelik imkansızdır. Ancak ilaç alımının unutulması, ilacın son kullanma tarihinin geçmiş olması ya da bilinmeyen bazı nedenlerle gebelik oluşabilir.
Gebelik oluştuktan sonra anne adayı doğum yapmaya karar verirse bebeğin gelişimi dikkatlice izlenmelidir. Doğum kontrol hapı kullanılması esnasında oluşan gebeliklerden doğan bebeklerde ciddi anomalilerin ortaya çıkma olasılığı ilacı kullanmamış olanlara göre çok yüksek değildir. Ancak bu tür olguların bildirildiği bilimsel yayınların sayısı bı konuda bir sonuca varmak için yeterli değildir.
Arakanamaların uzun süre devam etmesi:
Hapların kullanılması esnasında siklusun ilk haftasında lekelenme tarzında ara kanamaları sık görülür. Bu durum kadının bünyesi ilaca uyum sağladıktan sonra genellikle en fazla üç ay içinde kaybolur. Üç aydan daha uzun süren kanamalarda kadının yaşı 35 yaşın altındaysa ilaç değiştirilerek yöntem uygulanmasına devam edilebilir. Ancak 35 yaş ve üstü olan kadınlarda ilaç kullanımına son verilmesi ve buna rağmen kanamaların devam etmesi durumunda endometrial biopsi yapılması gerekir.
İlaç kullanımına son verilmesine rağmen adet görülememesi:
Bazı durumlarda ilaç kullanımının kesilmesine rağmen düzenli adetler geri dönmeyebilir. Bu durum ilk üç ayda sıklıkla ortadan kalkar. Ancak bir yıla kadar adet görülmeyen durumlar olabilir. Doğum kontrol haplarının kadın üreme sisteminde kalıcı bir hasar bırakmaları söz konusu olmadığından adet görememe durumunda uygun tedaviyle ya da kendiliğinden düzenli adetler tekrar oluşur.
|
|
0 yorum:
Yorum Gönder